Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ο ουρανός και η γη της Δόξης Σου. Ωσαννά εν τοις Υψίστοις· Ευλογημένος ο Ερχόμενος εν Ονόματι Κυρίου. (Άγιος, Άγιος, Άγιος είσαι Κύριε των Δυνάμεων· γεμάτος ο ουρανός και η γη από τη Δόξα Σου. Σώσε μας, Ύψιστε Θεέ· Ευλογημένος ο Ερχόμενος στο Όνομα Του Κυρίου).
English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012

Ελάτε να γνωρίσουμε τα Ιερά Σπήλαια του Χριστιανισμού

Μια ταπεινή σπηλιά διάλεξε ο Θεάνθρωπος για να αντικρίσει τη γη με την ενανθρώπισή του στη Βηθλεέμ, όπου «εν τω σπηλαίω τίκτεται» σύμφωνα με το βυζαντινό υμνωδό. Στο σπήλαιο της Πάτμου που αποτελεί προσκύνημα για ολόκληρο το χριστιανικό κόσμο, γράφτηκε και η αποκάλυψη του Ιωάννη.  Η ταπείνωση και η λιτότητα των τοιχωμάτων ενός σπηλαίου συνδέεται άμεσα και από την πρώτη στιγμή με τη θρησκεία της αγάπης.
      Στο Κoreme της Καππαδοκίας εκατοντάδες εκκλησάκια σκαμμένα στο μαλακό βράχο. Άλλα απλές σπηλιές και άλλα περίτεχνες κατασκευές με ζωγραφισμένους βράχους· ολόκληρα μοναστηριακά συγκροτήματα  με λαξεμένη και αγιογραφημένη πίστη.
Πλήθος ελληνικών σπηλαίων στεγάζουν χριστιανικά μοναστήρια και εκκλησούλες και πολλές κοιλότητες σε απόκρημνες πλαγιές χρησιμοποιήθηκαν από μοναχούς ως ασκηταριά. Μέσα σε σπηλιές φώλιασαν μοναχοί, βρήκαν καταφύγιο εικόνες και χτίστηκαν ξωκλήσια. Η ευσέβεια και η ευλάβεια φιλοξενήθηκαν σε αυτά και προσευχές βγήκαν από τα ανοίγματά τους για να φτάσουν στον ύψιστο.

       Στις απόκρημνες και μεγαλόπρεπες όχθες της μεγάλης Πρέσπας διανοίγονται λιμναία και παραλίμνια σπήλαια. Τα παραλίμνια αυτά σπήλαια, σωστές αετοφωλιές και ασφαλή καταφύγια, χρησιμοποιήθηκαν για ασκηταριά από βυζαντινούς αναχωρητές. Το μαρτυρούν τα ερείπια που σώζονται μέχρι σήμερα και οι ζωγραφισμένες επάνω σε λείες επιφάνειες βράχων εικόνες Αγίων άριστης τέχνης του 14ου και 15ου αιώνα. Κοιλότητες στους βράχους των Μετεώρων χρησιμοποιούνταν επίσης ως ασκηταριά από αναχωρητές και ασκητές για την ασφάλεια που παρείχαν.

       Από τις εκκλησίες της Παναγίας σε σπηλιές πήρε το όνομα Σπηλιανή στο Πυθαγόρειο Σάμου, Σπηλιώτισσα στο Γραικικό Άρτας και τον Άγιο Βασίλειο Πεδιάδας Ηρακλείου Κρήτης, Σαραντοσκαλιώτισσα στο Μαραθόκαμπο Σάμου και Κακοπερατιανή στη Σάμο, της Παναγίας Ελεούσας στη μεγάλη Πρέσπα.  Σε σπήλαιο ακόμη φιλοξενείται το μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου και εκκλησάκια όπως της Αγίας Ελένης στο Ζυγό Καβάλας, του Αγίου Ιωάννη Ερημίτη στο Αυλάκι Χανίων, της Αγίας Τριάδας στο βουνό Κερκετέας της Σάμου, της Αρσαλής (Ιερουσαλήμ) στην Οίτη κοντά στην Υπάτη, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Σπυρίδωνα στη σπηλιά του Νταβέλη στην Πάρνηθα, της Αγίας Σοφίας στο Μυλοπόταμο στα Κύθηρα, του Αϊγιάννη στην Ηρακλειά της Νάξου, του Αιγιάννη του Σπηλιώτη στην Αντίπαρο, του Αϊ Γιώργη στο Κιλκίς, της Αγίας Παρασκεύής στο Σκοτεινό Ηρακλείου Κρήτης, της Ανάληψης στη μεγάλη Πρέσπα και της Αγίας Σοφίας στα Τοπόλια Κισσάμου Κρήτης. Ακόμη στις κατακόμβες της Μήλου οι πρώτοι χριστιανοί έβρισκαν άσυλο και έθαβαν τους νεκρούς τους.

        Στις μέρες μας οι ιερές αυτές κοιλότητες δεν φιλοξενούν πλέον μοναχούς, αλλά αντιμετωπίζονται με τον δέοντα σεβασμό. Εκατοντάδες μοναστήρια, ασκηταριά και εκκλησίες βρίσκονται φωλιασμένες σε κάποιον βράχο της πατρίδας μας και η καταγραφή τους είναι μια πολύ δύσκολη και επίπονη υπόθεση.

ΜΟΝΗ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ ΕΡΗΜΙΤΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙ ΧΑΝΙΩΝ
     Από το μοναστήρι του Γουβερνέτου ή Γκουβερνέτου ξεκινάει το κατηφορικό μονοπάτι για το σημείο απ' όπου ξεκίνησαν όλα στο Ακρωτήρι Χανίων! Ένα βαθύσχιστο φαράγγι του άνυδρου Ακρωτηρίου διάλεξε ο Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης να μονάσει. Από την Αίγυπτο που γεννήθηκε και μεγάλωσε πέρασε στην Αττάλεια της Κύπρου, από εκεί στη Γαύδο, για να καταλήξει εδώ ασκητής στις σπηλιές και τα φαράγγια. Κατά λάθος τον σκότωσε ένας βοσκός που τον πέρασε για αγρίμι, τον οποίον, ετοιμοθάνατος, συγχώρεσε αφήνοντας την τελευταία πνοή στη σπηλιά του.
     Κατηφορίζοντας το σχετικά σύντομο (20 λεπτά) και εύκολο μονοπάτι βλέπεις τα χαλάσματα κελιών, αλλά και τη φραγμένη πλέον είσοδο του σπηλαίου για την Παναγία Αρκουδιά ή Αρκούδαινα. Αυτό που αντικρύζουν τα μάτια σου στο τέλος της διαδρομής μέσα στο φαράγγι και σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα είναι σίγουρο πως δεν το περιμένεις. Η σπηλιά του Αϊ-Γιάννη, το διπλό καμπαναριό, ο ναός-συνέχεια ενός πανύψηλου βράχου, το ηγουμενείο, τα κελιά, η τεράστια πέτρινη γέφυρα-μνημειώδης κατασκευή, οι βενετσιάνικοι θόλοι ­ πιθανότατα αποθήκες ­, οι τραπεζαρίες σε διαμπερείς καμάρες μέσα στο γεφύρι, το ασβεστοκάμινο στη βάση του, τα περιφραγμένα χωραφάκια απέναντι μαζί με τα δίδυμα φουρνόσχημα ασκηταριά... δεν ξέρεις κατά πού να στρέψεις το βλέμμα σου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που πολλοί ισχυρίζονται ότι ετούτο είναι ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια στην Ελλάδα (6ος-7ος αι.).

ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΟΙ - ΕΒΡΟΣ
     Ακολουθώντας τον δρόμο από Αλεξανδρούπολη προς Άβαντα και στρίβοντας αριστερά στους πύργους του Πόταμου φτάνουμε μέσω χωματόδρομου ­ παράλληλα με τις γραμμές του τρένου ­ στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων. Κοιτώντας προς τη μεριά της σιδηροδρομικής γραμμής που ενώνει την Κομοτηνή με την Αλεξανδρούπολη το μάτι διακρίνει ένα μικρό λευκό εικονοστάσι που γράφει: "Άγιοι Θεόδωροι". Πίσω ακριβώς από το εικονοστάσι ξεκινάει το ευδιάκριτο σύντομο μονοπάτι προς την σπηλαιώδη εκκλησία.
     Ανεβαίνοντας τα περίπου 50 σκαλοπάτια φτάνει κανείς μπροστά από τη σιδερένια πόρτα της σπηλιάς των Αγίων Θεοδώρων που διαμορφώθηκε σε παρεκκλήσι. Μέσα από τους σχηματισμούς των σταλαγμιτών διακρίνεις ­ με όσο φως φτάνει εκεί ­ τις θαυμάσιες "εικόνες" επάνω στον βράχο. Τα τοιχώματα, αλλά και το χτιστό τέμπλο είναι κατάγραφα με τοιχογραφίες δύο περιόδων. Αυτές της α' περιόδου χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα και ανήκουν στη λεγόμενη "μοναστική" ζωγραφική παράδοση. Οι τοιχογραφίες της β' περιόδου έχουν τα χαρακτηριστικά της λεγόμενης "μεταβατικής εποχής" και τοποθετούνται στα τέλη του 12ου με αρχές του 13ου αιώνα. Σ' αυτήν την περίοδο ανήκει η ευδιάκριτη ­ παρά τους αιώνες και τη δεδομένη υψηλή υγρασία του σπηλαίου ­ τοιχογραφία του Αρχάγελλου Μιχαήλ.
  
ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΛΕΟΥΣΑ - ΠΡΕΣΠΑ
     Εγκαταλείποντας τους Ψαράδες Πρεσπών και παραπλέοντας το ακρωτήρι προς τα υγρά σύνορα με την Αλβανία η βάρκα προσεγγίζει στα ασκηταριά. Σ' αυτά τα ίδια βράχια έζησαν άνθρωποι, ασκήτεψαν για χρόνια, απομονώθηκαν από την τουρκική κατοχή της περιοχής.
    Στο τέλος της υδάτινης διαδρομής περιμένει και η μεγαλύτερη έκπληξη απ' όλες. Ένα άνοιγμα, γύρω στα τριάντα μέτρα ύψος, μια τεράστια ρωγμή στον βράχο, αποκαλύπτει μια μικρή μονή, ένα εκκλησάκι. Από τα 1410 ο βράχος φιλοξενεί μέσα στα σπλάχνα του, σαν το κήτος του Ιωνά, το ασκηταριό της Παναγίας της Ελεούσας (που οι ντόπιοι ονομάζουν του Αγίου Πέτρου). Στην κάθετη αυτή κοιλότητα του βράχου εγκατα-στάθηκε το κέντρο του μοναχισμού στην περιοχή. Το βαρκάκι προσεγγίζει μια αυτοσχέδια προβλήτα στα ριζά του βράχου και η ανάβαση αρχίζει. Σήμερα βέβαια δεν χρειάζεται να γαντζώνεται κανείς σε πέτρες και να πιάνεται από τα σκίνα για να ανέβει, όπως οι μοναχοί του τότε. Οι κάτοικοι έφτιαξαν σκαλοπάτια που απαλύνουν τη δοκιμασία της ανάβασης. Η σχεδόν κάθετη σκάλα είναι μια συμβολική διαδικασία εξαγνισμού πριν αξιωθεί κανείς να ατενίσει τη Μεγάλη Πρέσπα από ψηλά ή τις εκπληκτικές αγιογραφίες μέσα στον ναό. Ο μικρός μονόχωρος ναός περιβάλλεται από τα ερειπωμένα πλέον κελιά των μοναχών, ενώ όλη η σπηλιά είχε προστατευτικό τοίχισμα.
Παναγία  Ελεούσα
Άγιο Πνεύμα

ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑ - ΜΕΤΕΩΡΑ
     Από το Καστράκι ξεκινά η περιπατητική διαδρομή που οδηγεί ψηλά επάνω στον βράχο του Αγίου Πνεύματος και στο ομώνυμο εκκλησάκι που είναι υπόσκαφο μέσα στον βράχο. Το πρώτο πράγμα που παρατηρείς ακολουθώντας το μονοπάτι είναι το απίστευτο βάθος των Μετεώρων.
     Πολλοί νομίζουν ότι οι βράχοι είναι δεμένοι κολλητά μεταξύ τους και δεν φαντάζονται ότι υπάρχουν μονοπάτια που περνούν ανάμεσά τους. Άλλες φορές, περπατώντας σύρριζα, με όλον αυτόν τον σκοτεινό όγκο να σου επιβάλει το δέος, και άλλοτε σκαρφαλώνοντας σε μικρές πλαγιές, η διαδρομή προς το Άγιο Πνεύμα ξεδιπλώνεται δειλά-δειλά για να σε κατακτήσει στο τέλος ολοκληρωτικά. Το πρώτο βραχάκι που ξεπροβάλλει κοιτώντας τον ουρανό είναι ο λεγόμενος Φαλλός. Λαξευμένο μέσα στον βράχο το λιλιπούτειο ασκηταριό του Αγίου Πνεύματος, είναι απρόσμενα γλυκό και όμορφο. Στο ασπρισμένο κοίλωμα στέκονται κρεμασμένες ιερές εικόνες, ενώ μια λαξεμένη λάρνακα στα δεξιά όπως μπαίνεις ήταν κάποτε ο τάφος του ιδρυτή της κατεστραμμένης Μονής Αγ. Πνεύματος.
    Λίγο πιο ψηλά σκαρφαλώνοντας επιδέξια τον βράχο υπάρχει η καμπάνα του που κοιτά το Καστράκι, προσφέροντας θέα που κόβει την ανάσα. Η συνολική διάρκεια αυτής της αναγνωριστικής διαδρομής είναι μόλις 1 ώρα και κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος την ανεβαίνει όλο το Καστράκι.
  
ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ - ΠΑΤΜΟΣ
      Το σπήλαιο, στο οποίο γράφτηκε ένα από τα πιο σημαντικά, αλλά και το μοναδικό προφητικό, το βιβλίο της Καινής Διαθήκης, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ξεχωριστό. Το σπήλαιο της Αποκάλυψης του Ιωάννου στην Πάτμο συγκεντρώνει πλήθος κόσμου κάθε χρόνο και περιβάλλεται από μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα.
     Ο Ιωάννης ο Θεολόγος, ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού, έφτασε εξόριστος στην Πάτμο και μαζί με τον μαθητή του Πρόχορο έγραψε σε αυτό το σπήλαιο την Αποκάλυψη στα 95 μ.Χ. Ο βράχος του σπηλαίου αυτού, που βρίσκεται στα 4 μέτρα βάθος, φέρει τα σημάδια, τα ίχνη της παραμονής του Αγ. Ιωάννη. Στη λαξευμένη εσοχή ακουμπούσε το κεφάλι του, ενώ λίγο πιο ψηλά, σε μιαν άλλην εσοχή, στηριζόταν με τα χέρια για να σηκωθεί. Στην οροφή του σπηλαίου το ρήγμα του βράχου είναι μια τριπλή σχισμή και συμβολίζει την Αγία Τριάδα.
    Η ατμόσφαιρα μέσα στο μονύδριο του Σπηλαίου της Αποκάλυψης είναι κατανυκτική και ένας μοναχός φροντίζει πάντα να την κάνει πιο έντονη, δίνοντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στους επισκέπτες. Λόγω του Σπηλαίου, αλλά και του καστρομονάστηρου του Ευαγγελιστή Ιωάννη που δεσπόζει στη Χώρα, η Πάτμος αναγνωρίζεται ως ιερό νησί.

ΜΕΓΑ ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
     Η Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου είναι χτισμένη σε ένα εντυπωσιακό τοπίο στην είσοδο μιας φυσικής σπηλιάς και απέχει περίπου 10 χλμ από τα Καλάβρυτα.
     Η Μονή χτίστηκε το 362 από τον Συμεών και Θεόδωρο, δύο Θεσσαλονικείς αδερφούς που είχαν το ίδιο όραμα και πήγαν στην Αχαΐα για να βρουν την ιερή εικόνα της Παναγίας που είναι φτιαγμένη από μαστίχα και κερί και είναι φιλοτεχνημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά.
     Η Μονή διαθέτει μεγάλο πλούτο κειμηλίων. Εξαιρετική θέση κατέχει η εικόνα της Παναγίας, που φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Επίσης, διαθέτει ένα σπάνιο λάβαρο με τις μορφές τριών βυζαντινών αυτοκρατόρων, εθνικές στολές, ένα πολύτιμο σταυρό με Τίμιο Ξύλο, λειψανοθήκες με οστά Αγίων κλπ. Πολύ σημαντική είναι επίσης η βιβλιοθήκη της Μονής που διαθέτει περισσότερους από 3.000 τόμους, καθώς και πλήθος χειρογράφων.
    Το μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου υπήρξε φάρος της Ορθοδοξίας και φρούριο κατά των Τούρκων κατακτητών. Δέχτηκε πολλές επιθέσεις αλλά ποτέ δεν κατακτήθηκε. Καταστράφηκε τέσσερις φορές από πυρκαγιές, παρ' όλα αυτά η εικόνα της Παναγίας έμενε ανέπαφη.

ΚΑΤΑΚΟΜΒΕΣ ΜΗΛΟΥ

     Tόπος συγκέντρωσης των πρώτων Xριστιανών, για να τελέσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και να θάψουν τους νεκρούς τους, μακριά από τα βλέμματα των ειδωλολατρών εκείνης της εποχής και των διωκτών τους. Eίναι μοναδικές σε μέγεθος στον ελλαδικό χώρο και από τις πιο αξιόλογες, μαζί με αυτές της Pώμης και των Aγίων Tόπων, σε παγκόσμιο επίπεδο.
    Kατασκευάστηκαν σε ηφαιστειακό τόφφο (σχετικά μαλακό πέτρωμα) και αποτελούν ένα μεγαλοπρεπές παλαιοχριστιανικό μνημείο. Oι κατακόμβες ανακαλύφθηκαν από αρχαιοκάπηλους και έγιναν γνωστές μετά τη σύλησή τους, το 1840. Eίναι τρεις και μαζί με πέντε διαδρόμους και ένα νεκρικό θάλαμο αποτελούν ένα δαιδαλώδες σύστημα συνολικού σημερινού μήκους 185 μέτρων. Eίχαν εισόδους στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά σήμερα λειτουργεί μόνο μία, αυτή της δεύτερης κατακόμβης ή των «Πρεσβυτέρων», απ' όπου μπορεί να εισέλθει ο επισκέπτης.
     Στο εσωτερικό των κατακομβών, δεξιά και αριστερά επάνω στους τοίχους, υπάρχουν τα «αρκοσόλια» (σκαμμένες αψίδες) όπου μέσα σ' αυτά, καθώς και στο πάτωμα, ανοίγονταν οι τάφοι. Aρκοσόλια σήμερα σώζονται 126 και υπολογίζεται ότι έχουν ταφεί μερικές χιλιάδες νεκρών. Σε κάθε τάφο υπήρχε λυχνάρι, ενώ σήμερα έχουν τοποθετηθεί ηλεκτρικοί λαμπτήρες που φωτίζουν το χώρο διακριτικά και δημιουργούν την ατμόσφαιρα εκείνων των χρόνων.
    H δραστηριότητα των πρώτων χριστιανών στις κατακόμβες σταματά λίγο μετά τη θεσμοθέτηση της ανεξιθρησκίας (διάταγμα Mεδιολάνων), ή μέχρι να καταστραφεί και να εγκαταλειφθεί η αρχαία πόλη του Kλήματος από σεισμούς τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.X.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Αρχείο